Geçiş hakkı bedelleri

Belediyelerin ciddi bir finansman sorunu yaşadığı gerçek, gün geçmiyor ki maaşların ödenemediği belediye haberleri, başkan odalarına haciz gelme haberleri işitmeyelim. Bu sorunun aşılması anlamında pekçok öneriler var. Önerilerin en başında da özgelirlerin artırılması sayılıyor.

Bunu söyleyenlerin belediyelerin kendilerine tanımlanmış olan öz gelirleri ne kadar analiz ettiğine ilişkin ciddi şüphelerim var. İddia ile ve tekrar söylüyorum kendilerine tahsis edilen gelirleri alabilen belediyelerin zerre miskal finansman, gelir ve borç sorunu olmaz. Gül gibi geçinir giderler. Ne demek istediğimi bir örnek üzerinden anlatayım.

Belediyeler için 2012 yılında yayınlanan “SABİT VE MOBİL HABERLEŞME ALTYAPISI VEYA ŞEBEKELERİNDE KULLANILAN HER TÜRLÜ KABLO VE BENZERİ GERECİN TAŞINMAZLARDAN GEÇİRİLMESİNE İLİŞKİN YÖNETMELİK” çok ciddi bir gelir kalemi oluşturuyor.

Buna göre, Geçiş hakkı: İşletmecilere; elektronik haberleşme hizmeti sunmak için gerekli şebeke ve altyapıyı kurmak, kaldırmak, bakım ve onarım yapmak gibi amaçlarla kamu ve özel mülkiyet alanlarının altından, üstünden ve üzerinden geçmeleri için tanınan hakları ifade ediyor. Yolların altından geçirilen hatlar, kablolar için belediyelere bir bedel ödenmesi gerekiyor. Ayrıca kazı yapmak için Büyükşehir Belediyelerinde kurulu AYKOME’den kazı ruhsatı izni alınması, kazı ruhsatı ödenmesi ve ayrıca zemin tahrip bedelinin de belediyelere ödenmesi gerekiyor.

Geçiş hakkı bedeli Yönetmelikte, 2012 yılı için büyükşehirlerde 1 metre 1 TL, büyükşehir ilçelerinin sorumluluğunda ki yerlerde ise 1 metre 0,7 TL üst sınır olarak belirlenmiş durumda.

Bu belirlenen tutarlar her yıl Yönetmelik gereği “İlk yıldan sonraki geçiş hakkı ücretleri; bir önceki yıl geçiş hakkı ücretine en fazla Türkiye İstatistik Kurumunca yayımlanan Üretici Fiyatları Endeksi (ÜFE) oranında artırım yapılması suretiyle tespit edilir.”

Buna göre 2012 yılında 1 TL olarak belirlenen Geçiş hakkı bedeli ÜFE oranında artırıldığında 2022 yılı bedelinin 4,93 TL, 2024 yılı bedelinin ise 14,06 TL olması gerekiyor.

Bu 10 yıllık toplam alınması gereken bedelin de 40,91 TL olmasını gerektiriyor.

Buraya kadar söylediğim herşey mevzuat.

Şimdi geçmişte yaşadığım bir olayı anımsadım.

Aydın Büyükşehir Belediyesi sınırları içinde bir firma internet için fiber optik kablo çekim izni almak üzere AYKOME başvurusu yapmış.

Sayın Çerçioğlu kendisinden görüşme talep eden firma yetkilileri ile benim görüşmemi talep etti. Firma yetkililerini kabul ettim. Bana ilin internet hızı için ciddi yatırımlar yaptıklarını, kazı ruhsat harcı için fiilen yapılan imalat ile izin alınan imalat arasında fark oluşması için kendilerine yardımcı olmamı, böylece kazı ruhsat harcını ve dolayısıyla zemin tahrip bedelini ve dolayısıyla geçiş hakkı bedelini düşük ödemek istediklerini, bunun karşılığında makul bir bedeli de taşeron firmaları üzerinden, işaret edeceğim bir derneğe, bir spor kulübüne ya da bizatihi şahsıma ödeyebileceklerini ifade ettiler. Bunu da başka belediyeler üzerinden örnekler vererek anlattılar.

Kendilerine böyle bir çalışma tarzımız olmadığını, yapılan imalatları birebir kontrol edeceğimizi, mevzuatında belirlenen bedellerin tam olarak ödemeleri gerektiğini, AYKOME’den aldıkları ruhsat kadar imalat yapabileceklerini ifade ettim. Zaten 3 km bir hat döşeyeceğiz diyerek, bir anda yapmayı düşündükleri büyük yatırımı, bir başka bahara erteleyerek toplantıdan nazikçe kalktılar.

Durumu Başkana olduğunu gibi ifade ettim. Çok iyi yapmışsın, takip edelim, alttan bir personel eliyle amaçlarını gerçekleştirmesinler, bunlar böyledir dedi. Sonra bir ay geçmeden başımıza kamuoyunun bildiği malum kumpas tutuklama geldi. O yüzden sonrasında ne oldu bilmiyorum.

Bugün gelinen nokta da ülkemizde fiber optik hatlar üzerinden alınması gereken geçiş hakkı bedelleri ile ilgili büyük bir kayıp ve büyük bir yolsuzluk vardır.

Ulaştırma Bakanlığı diyor ki 2023 yıl sonu itibari ile Ankara’da 37,6 milyon metre; İzmir’de 25,9 milyon metre, Denizli ve Aydın’da ise 7,5 milyon metre fiber optik hat vardır. Eğer Aydın BŞBAYKOME üzerinden vermiş olduğu 2 bin 650 ruhsat ile bu işi hakkı ile yapmış ise bugüne kadar 300 milyon TL geçiş hakkı bedeli, 7,5 milyon metre karşılığı kazı ruhsat harç bedeli ve 7,5 metre kazılan alanın zemin tahrip bedelini alması gerekirdi ve bunların bir kısmını da ilçelere dağıtması gerekirdi.

Sadece 2024 yılında 7,5 milyon metre (Ulaştırma Bakanlığının resmi rakamı bu) fiber optik hat karşılığı alınması gereken bedel 14 TL BŞB sorumluluğunda ki alanlar, 9,8 ilçe sorumluluğunda ki yerler olmak üzere 90 milyon TL.’dir.

Ancak internetten görmüş olduğum Aydın BŞB 2022 yılı ücret gelir tarifesinde geçiş hakkı bedeli olması gerekenin çok altında metresi 1 küsur TL olarak belirlenmiş. Zemin tahrip bedeli ve kazı ruhsatı için belirlenen bedeller emsali büyükşehirlerin çok ama çok hatta çok altında. Onlara göre yok gibi bir bedel. Oysaki bu işlerin birim fiyatları aynı ya da yakındır.

Kime ne kıyak yapılıyor. Bu bedeller neden alınmıyor?

Bizim hiçbir teklifini kabul etmediğimiz yasalara göre ödemeniz gereken ne varsa ödeyeceksiniz dediğimiz firma taşeronlarından, sonraki yıllarda bu 300 milyon ve buna bağlı diğer gelir unsurları (kazı ruhsat harcı vb) görüldüğü kadarıyla alınmamış. Neden?